Το δικηγορικό μας γραφείο το τελευταίο χρονικό διάστημα χειρίζεται πολλές υποθέσεις που αφορούν το ηλεκτρονικό έγκλημα, με αφορμή τις οποίες επιθυμούμε να παράσχουμε μερικές πληροφορίες για την έγκαιρη πρόληψη και τις αποτελεσματικές ενέργειες που πρέπει σε κάθε περίπτωση να γίνουν.
Α. ΠΙΘΑΝΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ:
Ο χρήστης των ηλεκτρονικών μέσων πρέπει πάντοτε να είναι ιδιαίτερα υποψιασμένος, καθώς το ηλεκτρονικό έγκλημα λαμβάνει ποικίλες μορφές. Παραδείγματος χάριν (υποθέσεις που χειριστήκαμε το τελευταίο χρονικό διάστημα):
– Μέθοδος της απάτης μέσω παρεμβολής σε ηλεκτρονική παραγγελία: ο πολίτης αγοράζει από τον υπολογιστή του ένα προϊόν ή κλείνει ένα τριήμερο σε ένα ξενοδοχείο. Αμέσως, του τηλεφωνεί κάποιος που γνωρίζει την αγορά ή την κράτησή του και του λέει ότι “δεν υπάρχει το προϊόν που αγοράσατε, μπορούμε όμως να σας δώσουμε άλλο προϊόν” ή “δεν υπάρχει δωμάτιο στο ξενοδοχείο που κλείσατε, μπορούμε όμως να σας δώσουμε ένα παρόμοιο ή και καλύτερο” – και ζητά τα στοιχεία της πιστωτικής κάρτας ή τους κωδικούς του e-banking. Κερδίζει (ο εγκληματίας) την εμπιστοσύνη του χρήστη με το άμεσο τηλεφώνημα και είναι επικίνδυνο ο χρήστης να του χορηγήσει πληροφορίες της κάρτας ή του λογαριασμού του,
– Μέθοδος της απάτης μέσω δήθεν επικερδών επενδύσεων: τηλεφωνούν από το εξωτερικό από (δήθεν) εταιρεία επενδύσεων. Στην αρχική άρνηση του χρήστη ότι δεν επιθυμεί να δώσει χρήματα η απάντηση είναι “θέλετε να δοκιμάσετε με ένα μικρό ποσό, πχ 100€ ή 200€;”. Πολλοί λένε ναι, και οι επιτήδειοι τους παρουσιάζουν ότι δήθεν αυτά τα 100€ γίνανε … 1000€ σε 1-2 εβδομάδες (στέλνουν μέιλ με πίνακες κτλ). Τότε είναι επικίνδυνο ο χρήστης να βάλει και άλλα χρήματα, πολύ περισσότερα, 5000€, 10000€ ή και περισσότερα, με την προσδοκία ότι αυτά θα δεκαπλασιαστούν. Το αποτέλεσμα όμως είναι ότι εξαφανίζονται τα χρήματά τους, μαζί με την ‘εταιρεία – μαϊμού’.
– Μέθοδος της απάτης με χρήση γνωστού προσώπου στην τοπική κοινωνία: οι εγκληματίες μαθαίνουν (μέσω των κοινωνικών δικτύων) κάποια γνωστά πρόσωπα σε κάθε τοπική κοινωνία, με κύρος και ‘υπεράνω υποψίας’ και κατόπιν τηλεφωνούν σε εμπορικά καταστήματα, υποδυόμενοι τα πρόσωπα υψηλού κύρους και ζητούν να αγοράσουν ένα ή περισσότερα προίόντα, κερδίζουν την εμπιστοσύνη των πωλητών και κατόπιν, με κάποια δικαιολογία (όπως δήθεν για να καταθέσουν ‘λεφτά στο λεπτό’), ζητούν τους κωδικούς της τράπεζάς τους – οπότε αν τους πάρουν ολοκληρώνουν κατόπιν το ηλεκτρονικό τους έγκλημα,
– Μέθοδος “sim swap”: διαδεδομένη μέθοδος του τελευταίου έτους: οι επιτήδειοι υφαρπάζουν με κάποιον τρόπο (όπως με κακόβουλο λογισμικό) τους κωδικούς του e-banking προσώπου που έχουν στοχοποιήσει. Το μόνο που τους απομένει είναι να λάβουν το sms ασφαλείας από την τράπεζα για να ολοκληρώσουν τη μεταφορά χρημάτων. Για τον λόγο αυτόν, εμφανίζονται σε κατάστημα της κινητής τηλεφωνίας με πλαστή ταυτότητα (υποδυόμενοι το πρόσωπο που έχουν στοχοποιήσει) και δηλώνουν δήθεν απώλεια της κάρτας sim και ζητούν την άμεση επανέκδοσή της, οπότε και ολοκληρώνουν το έγκλημά τους (μεταβίβαση χρηματικών ποσών).
– Μέθοδος συλλογής προσωπικών στοιχείων: λαμβάνουμε e-mail το οποίο αναφέρει δήθεν ότι … κληρονομήσαμε ένα τεράστιο ποσό κτλ και οι επιτήδειοι ζητούν και λαμβάνουν προσωπικά στοιχεία (ταυτότητας, ΑΦΜ, αριθμός λογαριασμού κτλ), τα οποία τα χρησιμοποιούν κατόπιν εναντίον μας.
– Μέθοδος χρέωσης στο κινητό τηλέφωνο: μας καλεί στο κινητό ένας άγνωστος αριθμός από το εξωτερικό (π.χ. Τυνησία) και το κλείνουν – μετά από λίγο ξανακαλεί και το κλείνει αμέσως πριν το σηκώσουμε. Εάν μας δημιουργηθεί η περιέργεια “ποιος να είναι; γιατί με πήρε δύο φορές;” και πάρουμε εμείς τηλέφωνο στον αριθμό αυτό, τότε γίνονται σε βάρος μας μεγάλες χρεώσεις.
Β. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΓΚΛΗΜΑ:
Β.1. ΠΡΟΛΗΨΗ
– Δεν δίνουμε σε κανέναν και για κανέναν απολύτως λόγο τους κωδικούς του e-banking,
-Δεν δίνουμε σε κανέναν και για κανέναν απολύτως λόγο τους αριθμούς της πιστωτικής τραπεζικής κάρτας,
– Εάν διατηρούμε μεγάλους τραπεζικούς λογαριασμούς, αποφεύγουμε να έχουμε για αυτούς e-banking. Επιλέγουμε να έχουμε e-banking για έναν μικρό, σχετικά, λογαριασμό, ώστε να εξυπηρετούμαστε (πληρωμή λογαριασμών κτλ),
– Εάν μπορούμε, αντί για το μήνυμα (sms) ασφαλείας για μεταφορά χρηματικών ποσών, επιλέγουμε τη διαδικασία αφής (δακτυλικό αποτύπωμα),
– Δεν καταθέτουμε για οποιονδήποτε λόγο χρήματα σε αγνώστους ή σε κάποιον που δεν εμπιστευόμαστε απολύτως,
– Δεν αγοράζουμε για οποιονδήποτε λόγο προϊόντα από αγνώστους ή από κάποιον που δεν εμπιστευόμαστε απολύτως,
– Δεν απαντάμε στα e-mails που αναφέρουν ότι δήθεν κερδίσαμε ή κληρονομήσαμε τεράστια ποσά: πρόκειται για απάτες.
Β2. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΞΑΠΑΤΗΣΗ
Αμέσως μόλις καταλάβουμε την εξαπάτηση:
– Ειδοποιούμε αμέσως την τράπεζα να ακυρώσει κάθε παράνομη συναλλαγή,
– Ειδοποιούμε το Τμήμα Ασφαλείας (Αστυνομία) και το Ηλεκτρονικό Έγκλημα,
– Ειδοποιούμε την εταιρεία κινητής τηλεφωνίας (σε περίπτωση που διαπιστώνουμε ότι το κινητό μας δεν έχει σήμα, όταν αυτό δεν οφείλεται σε βλάβη).
– Ζητάμε την συνδρομή Ανεξάρτητων Αρχών για την υπόθεσή μας (π.χ. Συνήγορος του Καταναλωτή, Τραπεζικός Διαμεσολαβητής, Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων κτλ).
Στην εποχή μας ολοένα και περισσότερες συναλλαγές πραγματοποιούνται ηλεκτρονικά – και ορθώς. Το φαινόμενο, ιδιαίτερα εν μέσω της πανδημίας και των επιβληθέντων lock-down, έχει λάβει ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις.
Οι επιτήδειοι έχουν οργανώσει τις εγκληματικές τους ενέργειες και το ίδιο πρέπει να κάνει και ο κάθε πολίτης για να τους αντιμετωπίσει.
Γιάννης Θεοφύλακτος